İstanbul’da düzenlenen Türkiye 2023 zirvesinde, enflasyonla mücadele hakkında Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, önemli açıklamalarda bulundu. 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun yakında TBMM gündeminden geçeceğini söyleyen Albayrak ‘Hal yasası ile komisyonculuk tarihe karışacak’ dedi.

Antalya Toptancı Hal Yaş Sebze ve Meyve Komisyoncuları Derneği Başkanı Nevzat Akcan ‘Yeni Hal Yasası’ ile ilgili değerlendirmelerde bulundu. “Hal yasası 2012’den beri gündemde olan bir konu idi. 2012 yılından beri sürekli sıkıntılar oldu. Hala sıkıntılarımız devam ediyor. Bakan Berat Albayrak Enflasyonla Topyekün Mücadele ile yaptığı açıklamada komisyonculuğu bitirmek adına hallerin kapatılacağını söyledi. Oysaki hallerin kapatılması ile sadece komisyoncu bitmeyecek. Tarım da bitecek. Çünkü bizler bir aile gibi iç içe çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Komisyoncuda fahiş bir fiyat koymuyor. Hal, resmi olarak çalışan kurumdur. Halleri incelesinler. Sattığımız ürünlerin hepsi mercek altında ve faturalıdır. Antalya Hal’i Türkiye’nin en büyük sebze halidir. Biz yıllardır sorunsuz ve güvenli bir şekilde çalışmalarımız sürdürdük” dedi.

“HALLER ÜRETİM İÇİN VAZGEÇİLMEZDİR”

Hallerin kuruluş amacı üreticinin ürünlerini değerlendirmektir. Haller kalktığı zaman bunu kim yapacak?” diyen Akcan sözlerine şöyle devam etti: “Sebze hallerin kapatılması üreticiyi, tarımı, esnafları bitirir. Biz üreten kesimiz nasıl oluyor da haller enflasyona sebep olarak gösteriliyor anlam veremiyorum. Sürekli cari açıktan bahsediyoruz. Cari açığı kapatmak için köydeki çiftçimiz üretecek; işletmelerine katma değer kazandıracak, ihracatçımız satacak; ülkeye döviz getirecek. Yani üreticiler, hal esnafı, ihracatçılar enflasyona sebep olamaz. Haller kapatıldığı takdirde dışa bağımlılığımız artacak. Artık başka ülkelerden meyve sebze ithal edecek duruma düşeceğiz. Ülkenin bekası için halleri korumalarını istiyoruz. Biz köylünün ürettiği ürünlere resmiyet kazandırıyoruz, çiftçinin sigortasıyız. Haller üretim için vazgeçilmezdir.”

“PROJE SUNULMADI”

Nevzat Akcan, “Bakan Albayrak sebze hallerin kapatılmasıyla ilgili yasanın yakında meclis gündeminden geçeceğini söyledi ama alternatif proje sunulmadı. Keşke üreticilere, hal esnafına sorulsaydı haller kapatılmalı mı? Hallerin yerine getirilecek proje bir nasıl proje olmalı? Bu şekilde daha sağlıklı olacaktı. Biz şuan bizi nelerin beklediğini bilmiyoruz. Hal Türkiye’nin kanayan yarasıdır” diye konuştu.

Hal yasası ile Aksu Kent Konseyi Üreticiler Birliği Başkanı Turan Şahin, Toptancı Hallerin kapatılmasının üreticileri mağdur edeceğini, çiftçilerin en büyük destekçilerinin komisyoncular olduğunu belirterek, konunun iyice düşünülmesi gerektiğini söyledi.

‘KÜÇÜK ÜRETİCİ KAYBOLUR’

Toptancı Hallerin kapatılmasının üreticileri mağdur edeceğinin altını çizen Şahin, “Sebze meyvenin tohumdan başlayarak tüketiciye ulaşana kadar izlediği yol araştırılmalı. Maliyetler tek tek incelenmeli. Kim ne kadar kazanıyor belirlenmeli. Bütün bunlar sonunca konu ancak konuşulur hale gelebilir. Sebze halleri kapattığınız zaman biz üreticiler ürettiğimiz ürünleri nasıl satacağız. Büyük firmalar karşısında kaybolup gideceğiz. Ekimden hasada kadar çiftçileri kim destekleyecek. Bütün bunların belirlenmesi gerekir” dedi.

Üreticilerin artan maliyetler karşısında tek dayanaklarının komisyonlar olduğunun belirten Turan Şahin, “Halleri kapattığınız zaman biz üreticiler ürettiğimiz ürünleri nasıl satacağız. Büyük firmalar karşısında kaybolup gideceğiz. Ekimden hasada kadar çiftçileri kim destekleyecek. Bütün bunların belirlenmesi gerekir” dedi.

Yurtpınar’da üreticilik yapan Celil Gökçen, “ hal yasası kapsamında komisyoncuların ayrılması gerektiğini düşünüyorum. Antalya Hal’i Türkiye’nin en önemli sebze hallerinden biridir. Kapatılmasını istemiyoruz” dedi.

Aksu Muhtarlar Deneği Başkanı ve üretici olan Süleyman Cihangir Yılmaz “üretici komisyonculardan yardım alıyor. Fazla fiyat da veren komisyoncu değil aracıdır. Aracılar konusunda önlem alınmalı. Yasa değişikliği de uzun vadede olmalı. Kısa sürede biz ne yapacağız?”diye konuştu.

Kundu’da üreticilik yapan Ramazan Özcan: “hallerin kapatılması çiftçiyi büyük bir şeklide zarara uğratacaktır. Hallerin kapatılmasıyla satıcı alıcı bulamayacak. Çiftçi zararın satacak. Buda ülke için kötü olur. Ürünlerdeki fahiş fiyatların sebebi komisyoncu değil aracılardır. Haldeki komisyoncularla üretici birlik içinde çalışan kişilerdir. Komisyoncular üreticinin ihtiyaçlarını karşılıyor. Komisyoncu biterse çiftçi de biter” dedi.

Üretici Süleyman kaplan, komisyoncuların kaldırılması üreticilerin iflası demektir dedi ve sözlerine şöyle devam etti: “Komisyon kaldırıldığı zaman en önemli problemlerden biri, üretici tüccarla muhatap olacak. Tüccarda üreticiye doğal olarak ürün karşısında çek verecek, üreticilerinde bankalarda aktif hesabı olmadığı için çeklerin karşılığını doğal olarak göremeyecek. Diğer bir sorun ise 2B'dir. Üreticilerin defterdarlığa yılda 2 defa ödedikleri bir miktar vardır. Ve ziraat bankalarından kredi çeken üreticiler her yılın mayıs ayında ödemelerini yapmaları gerekiyor. Bunların garantörlüğünü ürün verdiğimiz komisyoncu arkadaşlarımız yapıyor. Yani komisyoncular üreticilerle iç içe çalışır. Komisyoncular kaldırılırsa üreticiler çok zor duruma düşer. 2B taksitlerini, kredilerini ödeyemez hale gelecekler. Ödeyemeyince ziraat bankası yasal işlem başlatacak araziler ellerimizden alınacak, icra gelecek. Üretici kendini bir kaosun içinde bulacak.”

Üreticilerin tüccarlarla ticaret yapması için alt yapının olması gerektiğini belirten Kaplan, “Üreticiye kolaylıklar sağlanmadan bu programdan verim alınması beklenilmemeli” diyerek konuşmasını sonlandırdı.